Conclusies van de Europese Raad over Oekraïne op 31 mei 2022

Op de eerste dag van de top heeft de Europese Raad conclusies over Oekraïne aangenomen. De leiders werden via een videoconferentie vergezeld door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky voor een bespreking aan het begin van de top.

I. OEKRAÏNE. 1. De Europese Raad veroordeelt met klem de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Hij dringt er bij Rusland op aan onmiddellijk een einde te maken aan zijn willekeurige aanvallen op burgers en civiele infrastructuur, en al zijn troepen en militair materieel onmiddellijk en onvoorwaardelijk terug te trekken uit het gehele grondgebied van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen. De gruweldaden van de Russische troepen en het lijden en de verwoesting die worden toegebracht, zijn onbeschrijfelijk. De Europese Raad roept Rusland op onmiddellijke humanitaire toegang en een veilige doorgang voor alle betrokken burgers toe te staan. De Europese Raad eist volledige naleving van het internationaal humanitair recht, met inbegrip van het Verdrag van Genève betreffende de behandeling van krijgsgevangenen. Hij roept Rusland tevens op onmiddellijk de veilige terugkeer toe te staan van Oekraïners die onder dwang naar Rusland zijn overgebracht.

2. De Europese Raad prijst de moed en de vastberadenheid van het Oekraïense volk en zijn leiders in hun strijd om de soevereiniteit, territoriale integriteit en vrijheid van hun land te verdedigen. De Europese Unie blijft zich onwrikbaar inzetten om Oekraïne te helpen zijn inherente recht op zelfverdediging tegen de Russische agressie uit te oefenen en aan een vreedzame, democratische en welvarende toekomst te bouwen. In dit verband zal zij nauw blijven samenwerken met internationale partners.

Openingstoespraak van voorzitter Ursula von der Leyen op de gezamenlijke persconferentie met voorzitter Michel na de bijzondere bijeenkomst van de Europese Raad van 30 mei 2022:

'We hebben vanavond inderdaad een zeer goede discussie gehad. En ik ben erg blij dat de leiders het in beginsel eens konden worden over het zesde sanctiepakket. Dit is zeer belangrijk. Hierdoor zou de Raad nu in staat moeten zijn om tegen het einde van het jaar een verbod op bijna 90% van alle Russische olie-invoer af te ronden. Dit is een belangrijke stap voorwaarts. Wij zullen spoedig terugkomen op de kwestie van de resterende 10% pijplijnolie.

Ik wil opmerken dat ook andere elementen in het pakket belangrijk zijn. Het is de de-SWIFTing van de Sberbank. De Sberbank is de grootste Russische bank, met 37% van de Russische banksector. Het is dus goed dat we de Sberbank nu de-SWIFT. Er is een verbod op verzekering en herverzekering van Russische schepen door bedrijven uit de EU; een verbod op het verlenen van een hele reeks zakelijke diensten aan Russische bedrijven. En, wat heel belangrijk is, er is een schorsing van de uitzendingen in de Europese Unie van nog eens drie Russische staatskanalen die op zeer typerende wijze de onjuiste informatie verspreidden waarvan we de afgelopen weken en maanden getuige zijn geweest.

En dan hadden we ook nog een zeer goede discussie over Oekraïne. Ik wil hier twee elementen benadrukken. Het is vooral de financiële steun die Oekraïne nu dringend nodig heeft. Zoals u weet, heeft Oekraïne nu per maand ongeveer 5 miljard euro nodig om de basisdiensten in stand te houden. Dat wil zeggen het betalen van pensioenen, het uitbetalen van salarissen en, zoals ik al zei, de basisdiensten die nodig zijn. We zijn overeengekomen dat we enerzijds nota nemen van het zeer goede resultaat van de G7, die reeds 9,5 miljard dollar op tafel heeft gelegd. 7,5 miljard dollar daarvan zijn Amerikaanse bijdragen, en 1 miljard euro in de G7 door Duitsland in de vorm van subsidies. Maar wij vinden dat de Europese Unie natuurlijk ook haar deel moet bijdragen. Daarom werken we aan een mechanisme voor een buitengewoon macrofinancieel bijstandspakket van 9 miljard euro, waaraan we in de komende week zullen werken om het in te voeren.

En mijn laatste punt - maar ook een zeer belangrijk punt - is de kwestie van de wederopbouw van Oekraïne, die we intensief hebben besproken. Hier weten we allemaal dat we zullen investeren; we zullen een grote hoeveelheid werk - kolossaal, zoals president Zelenskyy zei - hebben voor de wederopbouw van Oekraïne. Ik denk dat het belangrijk is dat we dat heel goed organiseren. Daarom was het goed dat we het voorstel van de Commissie in de Raad konden bespreken om een platform op te richten waar we alle internationale initiatieven - van de OESO, de G20, het IMF, de Wereldbank, Europa en bijvoorbeeld onze Amerikaanse vrienden - kunnen kanaliseren, zodat we samen duidelijk kunnen maken welke richting we uit willen om de nodige investeringen aan te trekken, maar ook dat we heel duidelijk moeten maken dat investeringen gepaard gaan met hervormingen. Hervorming van de bestuurlijke capaciteit, van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, van de strijd tegen corruptie, van het creëren van een gunstig klimaat voor het bedrijfsleven. Hier is het belangrijk dat we echt samen optrekken om Oekraïne een eerlijke kans te geven om uit de as te herrijzen en om echt een sprong voorwaarts te kunnen maken wat betreft de wederopbouw van investeringen, maar ook wat betreft de verbetering van de toestand van Oekraïne.

Dank u.'

Internationale justitie. 3. De Europese Raad prijst al wie helpt bij het verzamelen van bewijsmateriaal en bij het onderzoeken van oorlogsmisdrijven en de andere zeer ernstige strafbare feiten, en steunt het intensieve werk van de Aanklager van het Internationaal Strafhof in dit verband. Hij is ook ingenomen met het werk dat de procureur-generaal van Oekraïne verricht met de financiële steun en steun voor capaciteitsopbouw van de Europese Unie en haar lidstaten. Hij is verheugd over de instelling van een gemeenschappelijk onderzoeksteam dat wordt gecoördineerd door Eurojust, waarvan de rol is versterkt, en over de operationele steun die Europol momenteel levert. Rusland, Belarus en alle verantwoordelijken zullen overeenkomstig het internationaal recht ter verantwoording worden geroepen voor hun daden.

Sancties. 4. De Europese Raad is vastbesloten de druk op Rusland en Belarus op te voeren om de Russische oorlog tegen Oekraïne tegen te werken. De Europese Raad roept alle landen op zich aan te sluiten bij de EU-sancties. Iedere poging om de sancties te omzeilen of om Rusland op een andere manier te helpen, moet worden verhinderd.

5. De Europese Raad is overeengekomen dat het zesde pakket sancties tegen Rusland betrekking heeft op ruwe aardolie en aardolieproducten die vanuit Rusland aan de lidstaten worden geleverd, met een tijdelijke uitzondering voor ruwe aardolie die via pijpleidingen wordt geleverd.

6. De Europese Raad spoort derhalve de Raad aan het pakket onverwijld af te ronden en aan te nemen, en daarbij te zorgen voor een goed functionerende eengemaakte markt van de EU, eerlijke concurrentie, solidariteit tussen de lidstaten en een gelijk speelveld, ook met betrekking tot het afbouwen van onze afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen. In geval van plotselinge onderbrekingen van de voorziening zullen noodmaatregelen worden genomen om de voorzieningszekerheid te waarborgen. In dit verband zal de Commissie toezicht houden op en regelmatig verslag uitbrengen aan de Raad over de uitvoering van deze maatregelen om te zorgen voor een gelijk speelveld op de eengemaakte markt van de EU en voor voorzieningszekerheid.

7. De Europese Raad zal zo snel mogelijk terugkomen op de kwestie van de tijdelijke uitzondering voor ruwe aardolie die via pijpleidingen wordt geleverd.

Humanitaire en financiële steun. 8. De Europese Unie zal Oekraïne steun blijven verlenen om humanitaire, liquiditeits- en wederopbouwbehoeften aan te pakken.

9. Sinds het begin van de Russische agressie heeft de Europese Unie haar steun voor de algemene economische, sociale en financiële veerkracht van Oekraïne opgevoerd, onder meer door humanitaire hulp te bieden. In dat verband prijst de Europese Raad de resultaten van de internationale donorconferentie op hoog niveau, georganiseerd door Polen en Zweden.

10. De Europese Unie en haar lidstaten hebben bescherming geboden aan miljoenen mensen die de oorlog in Oekraïne zijn ontvlucht, en blijven vastbesloten hen op te vangen en veiligheid te bieden, ook door buurlanden te helpen. De Europese Raad verzoekt de Commissie nieuwe initiatieven te presenteren ter ondersteuning van deze inspanning binnen het meerjarig financieel kader.

11. De Europese Unie blijft samen met haar G7-partners de Oekraïense regering bijstaan in haar dringende liquiditeitsbehoeften. Zij erkent de in het kader van de G7 aangekondigde steun. De Europese Unie staat klaar om Oekraïne in 2022 tot 9 miljard euro aan nieuwe buitengewone macrofinanciële bijstand te verstrekken. In dit verband roept de Europese Raad op het Commissievoorstel te bespreken zodra het is ingediend.

12. Voor de wederopbouw van Oekraïne is uitgebreide steun nodig om het land herop te bouwen voor de toekomst. De Europese Unie en haar lidstaten zijn bereid in dit verband een belangrijke rol te spelen. Daarom moet een platform voor de wederopbouw van Oekraïne worden overwogen. Dat moet de Oekraïense regering, de Europese Unie en haar lidstaten, de Europese Investeringsbank, alsmede internationale partners, financiële instellingen, organisaties, deskundigen en belangstellende partijen samenbrengen. De EU-steun voor de wederopbouw zal worden gekoppeld aan de uitvoering van hervormingen en corruptiebestrijdingsmaatregelen die samenlopen met het Europees traject van Oekraïne. De Europese Raad verzoekt de Commissie op deze basis voorstellen te doen.

13. De Europese Raad is ingenomen met de inspanningen van de lidstaten om passende confiscatiemaatregelen in hun nationale recht op te nemen en roept de Raad op snel het recente voorstel van de Commissie over strafrechtelijke maatregelen in geval van schending van de EU-sancties te bespreken. De Europese Raad is voorstander van het actief verkennen van verdere mogelijkheden die in overeenstemming zijn met het EU- en het internationale recht, waaronder aanwending van bevroren Russische tegoeden voor de ondersteuning van de wederopbouw van Oekraïne.

Militaire steun. 14. De Europese Unie blijft zich ook inzetten om Oekraïne verder in staat te stellen zijn territoriale integriteit en soevereiniteit te verdedigen. In dit verband is de Europese Raad ingenomen met de vaststelling van het recente besluit van de Raad om de militaire steun aan Oekraïne in het kader van de Europese Vredesfaciliteit op te voeren.

Economische steun. 15. De Europese Raad is ingenomen met de vaststelling van het besluit om gedurende één jaar de invoerrechten op alle Oekraïense uitvoer naar de Europese Unie op te schorten.

Politieke steun. 16. De Europese Raad neemt nota van de voorbereiding van de adviezen van de Commissie over het verzoek om toetreding tot de EU van Oekraïne, alsmede van de Republiek Moldavië en van Georgië, en zal tijdens zijn bijeenkomst in juni hierop terugkomen.

17. De Europese Unie en haar lidstaten zullen hun inspanningen opvoeren om derde landen aan te moedigen Oekraïne te ondersteunen in al deze dimensies, het valse Russische narratief en de manipulatie van informatie tegen te gaan, en ontduiking en omzeiling van de sancties te voorkomen.

Gevolgen voor de buurlanden. 18. De Europese Raad houdt de gevolgen van de Russische oorlog tegen Oekraïne voor de buurlanden en de Westelijke Balkan nauwlettend in het oog. Hij benadrukt dat de Republiek Moldavië alle nodige steun moet krijgen om het hoofd te bieden aan de onderling verbonden economische crisis en energiecrisis en aan de migratiedruk als gevolg van de oorlog. De Europese Raad herhaalt zijn oproep om een einde te maken aan de repressie in Belarus en herinnert aan het democratische recht van het Belarussische volk op nieuwe, vrije en eerlijke verkiezingen.