Een Hongaarse in Amstelveen

Opening tentoonstelling mevrouw Mariska Hofman-Gáspár in het Museum Jan van der Togt

De in 1910 geboren Mariska Hofman-Gáspár wordt binnenkort 100 jaar en het werd de hoogste tijd, dat een grote tentoonstelling aan haar schilderkunst werd gewijd. Als meisje van 12 kwam zij naar Nederland met de zogenaamde Kindertreinen* en ze groeide op in een Amsterdamse pleeggezin. In haar 100ste levensjaar is zij nog steeds een uitgesproken persoonlijkheid, die niet onopgemerkt is gebleven in binnen- en buitenland.

In het Museum Jan van der Togt, de meest bezochte kunstgalerie van Amstelveen ontstond op donderdagavond 11 februari 2010 een aparte sfeer. Ondanks het weer en spiegelijs op de straten van het Oude Dorp, kwamen de vele kunstliefhebbers van alle windstreken van Nederland naar het museum, om Mariska te ontmoeten, een praatje te maken en de schilderijen te bekijken.


(Foto Museum vd Togt - 2010)

Mariska Hofman- Gáspár: Joyeuse


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska ontvangt al voor de tentoonstelling begint vele kennissen


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Zelfs Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen komt bij haar even een praatje maken

Mariska Gáspár was leerling bij kunstschilder Piet van Wijngaerdt en sinds 1956 lid van de kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken. In 1958 ontving zij een beurs van de kunstfederatie voor een studiereis naar de Ardéche in Frankrijk. Nadien maakte zij vaker studiereizen naar Frankrijk en Italië. Mariska Hofman gaf twintig jaar lang tekenles op middelbare scholen in Amsterdam.

Zij heeft in haar lange leven een onvoorstelbaar groot hoeveelheid mensen teken- en schilderles gegeven (tot haar 94-ste) en dan is het ook niet vreemd, dat zo veel mensen naar haar tentoonstelling waren gekomen.

Wat de sfeer anders maakte in vergelijking met andere openingen van een tentoonstelling, is dat er veel Hongaars werd gesproken, ook met Mariska. Zij spreekt vloeiend Hongaars en nog voor de tentoonstelling officieel was geopend, werd ze met cadeautjes overladen en stond een lange rij mensen voor haar rolstoel, om met haar bij te praten.

Nu bleek dat er in Amstelveen en de regio, heel veel Hongaren wonen. De meesten zijn niet herkenbaar voor de Nederlander, omdat ze helemaal zijn opgenomen in de Hollandse maatschappij. Ze spreken goed hun talen, ze zijn goed op cultureel gebied, kunnen goed werken, dus een soort voorbeeld migranten!


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Jan Verschoor, directeur van het Museum Jan van der Togt verwelkomt alle aanwezigen en vertelt over het ontstaan van deze tentoonstelling


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Vlnr.: Graaf Dénes Festetics de Tolna, Honorair Consul van Hongarije, Jan van Zanen burgemeester van Amstelveen en dr. Iván Udvardi, ambassadeur van de Republiek Hongarije luisteren naar het verhaal van de museumdirecteur


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Een van de weinige abstract beelden van Mariska Gáspár

Het werd een ware reünie in de zaal van het museum, waar de honderden gasten heel druk met elkaar in gesprek waren, handen schuddend, kusjes gevend, drankje erbij - een beetje de omgekeerde volgorde van een 'nette' Nederlandse opening van een tentoonstelling.

Toen Jan Verschoor, directeur van het museum, eindelijk de mogelijkheid kreeg om naar het katheder te gaan, had hij moeite om aandacht te krijgen, maar na een paar minuten kon het officiële deel van de tentoonstelling beginnen.

Hij vertelde over de voorgeschiedenis van de tentoonstelling en nu bleek, dat graaf Dénes Festetics met het idee naar hem toekwam, om een mooie tentoonstelling organiseren van een 100 jarige dame. Ze hebben mevrouw Mariska Hofman-Gáspár bezocht in Amsterdam, waar ze woont en haar schilderijen bekeken en geselecteerd voor de tentoonstelling. Haar dochter Mariska heeft de mooie lijsten gemaakt, dat veel werk was. Toen alles klaar stond ging de oude dame de tentoonstelling bekijken en ze zei: “Ik ben helemaal gelukkig”!


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen tijdens zijn speech


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Het publiek kwam massaal naar de opening, er waren meer dan
400 bezoekers

Na de introductie van de museumdirecteur kwam Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen naar de microfoon en hield zijn toespraak:

“Dames en heren, mevrouw Hofman-Gáspár, (en ze is nog helemaal geen 100! … bijna). Your Excellency, ambassadeur van de Republiek Hongarije, de heer Udvardi, mevrouw Udvardi, Honorair Consul van de Republiek Hongarije, graaf Dénes Festetics de Tolna (zonder wie deze prachtige tentoonstelling niet mogelijk was), wethouder van Cultuur, Hellendall, museumdirecteur Jan Verschoor, familie, vrienden en oud-leerlingen. Welkom in museum Jan van der Togt.

En voor degenen die hier misschien voor de eerste keer zijn: hartelijk welkom in Amstelveen.  Ze werd op haar 12e op de trein gezet. Samen met enkele honderden andere kinderen. Een koffertje met het hoognodige mocht mee. Het was een reis die in principe slechts een dag hoeft te duren, maar die in het geval van de ‘kindertrein’ ten minste drie dagen in beslag nam.

De reden: telkens als er een sneltrein aankwam, rangeerde de kindertrein letterlijk op een zijspoor. Het is moeilijk voor te stellen, wat er door de hoofdjes van die kinderen gespeeld moet hebben tijdens die reis – die immers een abrubt afscheid van hun families, hun woonplaatsen en hun vaderland betekende.

Nog minder is het voor te stellen hoe het geweest moet zijn om in Utrecht of Den Haag op het station te worden overgedragen aan wildvreemden. Wildvreemden, die de kinderen meenamen om ze vervolgens als pleegouders voor kortere of langere tijd op te voeden. In het geval van Mariska was het allemaal nog vreemder: de ‘dame’ die zich voor haar had aangemeld, keurde het magere en doodvermoeide kind af als ongeschikt voor huishoudelijk werk.

Uiteindelijk werd de kleine Hongaarse meegenomen naar Amsterdam naar de Admiraal de Ruijterweg die toen ter tijd een eenzame straat was in het zich ontwikkelende Amsterdam (een plaatsje iets ten noorden van Amstelveen). Daar zat ze, meisje uit een simpel dorpje op het Hongaarse platteland, op drie hoog in een echte stad. Letterlijk tussen hoop en vrees in 1922.

En zo begon het Nederlandse leven voor Mariska Gáspár, die, behalve haar kleine koffertje met armoedige kleertjes ook haar rijke talent had meegenomen. Dat woog namelijk niks en het viel ook niet op.

Terugkijkend blijkt dat Mariska over meer dan één talent beschikte, en zich waarschijnlijk onbewust tijdens die barre treinreis heeft voorgenomen om keihard te bouwen aan haar nieuwe leven in haar nieuwe vaderland. Dat ging, uiteraard zou je bijna zeggen, niet zonder horten en stoten.

Het was ook niet de meest riante tijd om van land te veranderen en een nieuw bestaan op te bouwen. Maar ondanks, of wellicht dank zij, alle tegenslag – lukte het Mariska binnen zes maanden (!) accentloos Nederlands te spreken. Helaas duurde het wat langer voor ze de gelegenheid kreeg haar schildertalent in volle vrijheid te ontwikkelen: haar pleegouders gunden haar die frivole bezigheid niet.

Pas toen ze trouwde op haar 27e, kreeg ze de vrijheid om teken- en schilderlessen te volgen bij haar ‘ontdekker’ de echte kunstschilder, Piet van Wijngaarden. Bij wijze van spreken tot op de dag van vandaag schildert mevrouw Hofman-Gáspár de meest uiteenlopende onderwerpen: bijna 17e eeuwse stillevens, portretten, landschappen, onderzeese fantasielandschappen en driedimensionale objecten.

Ze vertegenwoordigen haar enorme creatieve energie. Ze stralen de warmte uit die ze haar leven lang ook heeft uitgestraald naar de mensen om haar heen: haar gezin – dochter en zoon zijn hier aanwezig -  en al die honderden leerlingen die ze in de loop van de jaren heeft geïnspireerd tijdens de talloze teken- en schilderlessen die ze heeft gegeven. Privé-les zelfs tot ruim na haar 90e.

Deze tentoonstelling in Amstelveen is een kroon op al haar creativiteit. Dat vindt ze zelf overigens ook, wat haar betreft was het Stedelijk nog te klein, en dat vindt haar familie ook – ik heb begrepen dat met name haar dochter haar schildertalent heeft geërfd, zodat we bijna kunnen spreken van een schilderdynastie.

Dames en heren, mevrouw Hofman- Gáspár,

Als u dadelijk de gang maakt langs de indrukwekkende landschappen – denkt u dan even terug aan dat 12 jarige broodmagere kind (25 kilo schoon aan de haak) dat haar vaderland achterliet. Met in haar koffer haar schamele bezittingen en in haar hart en hoofd een ongekende schat.

Want dat, dames en heren, is wel de moraal van dit verhaal: waar je ook gaat, waar treinwielen of andere transportmiddelen je ook heen brengen, wie je ook bent, wie je ook achter je laat – je neemt je talenten altijd mee. Het zijn je verborgen schatten – waarvan je zelf soms het bestaan niet weet. Maar die onschatbaar blijken.

Zoals in het geval van de kleurrijke Hongaars-Hollandse, of Hollands-Hongaarse, mevrouw Mariska Hofman-Gáspár. Van harte geluk gewenst met de tentoonstelling.”

Na de toespraak van de burgemeester kreeg graaf Dénes Festetics de Tolna, Honorair Consul van Hongarije de mogelijkheid, om zijn verhaal te vertellen, waaruit bleek , hoe hij als motor achter de organisatie werkte, om deze prachtige schilderijen te kunnen tentoonstellen.


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár vond de toespraak van de burgemeester heel leuk


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár met haar dochter Mariska en zoon Hans luisteren naar de burgemeester

Mariska Gáspár wilde het moment niet missen en na de toespraak van de graaf 'sprong' ze op het podium en vertelde opgewonden, hoe prachtig ze deze mogelijkheid vond, om op zo leeftijd dit nog mee kon maken; een overzichttentoonstelling van al haar werken en niet alleen landschappen, maar ook portretten en abstract werk.

Na de toespraken liep het gezelschap naar het lint met het Hongaarse rood-wit-groen, die voor de grote zaal was gespannen, om door te knippen. Dat was voor een 100 jarige toch een grote opgave, maar toen bleek, hoe handig het is, als je een graaf meeneemt naar je tentoonstelling, want graaf Festetics redde de avond en hielp Mariska Gáspár met de schaar en de tentoonstelling werd toch geopend!


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Deze twee Hongaarse vrouwen, de vrouw van de ambassadeur en dr. Csilla G. Tordai, cultureel adviseur van de Hongaarse Ambassade luisteren ook met grote interesse naar de toespraken


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Graaf Festetics tijdens zijn toespraak


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska bedankt voor de grote belangstelling


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár - Varazze, Italië- olieverf op linnen


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár - Joyeuse 2- olieverf op linnen


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár - Korte Prinsengracht- olieverf op linnen


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

dr. Iván Udvardi, ambassadeur van de Republiek Hongarije feliciteert Mariska Gáspár met haar prachtige tentoonstelling


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Graaf Festetics helpt Mariska met het doorknippen van het lint


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Vlnr.: Mariska Hofman (dochter), Jan van Zanen, burgemeester van Amstelveen, Mariska Hofman- Gáspár, Hans Hofman (zoon), graaf Dénes Festetics de Tolna en dr. Iván Udvardi, ambassadeur van de Republiek Hongarije


(Foto Amstelveenweb.com - 2010)

Mariska Gáspár - Abstract schilderij

Adres: Museum Jan van der Togt Dorpsstaat 50 1182 JE Amstelveen. Geopend: Woensdag tot en met zondag, van 13.00 tot 17.00 uur De tentoonstelling is geopend: 11 februari t/m 7 maart 2010

*Kindertreinen?

Na de Eerste Wereldoorlog werden in Nederland 14.000 uitgehongerde Hongaarse kinderen opgevangen bij pleeggezinnen, om in Nederland, maar ook in België drie maanden lang op verhaal te komen.

Veel kinderen bleven gewoon in Nederland, of later waren ze teruggekomen, om hier met een nieuwe leven te beginnen. Hieruit zijn talrijke blijvende contacten ontstaan tussen de Nederlanders en de Hongaren tot vandaag de dag.