'State of the World' 2022 toespraak van president Von der Leyen tijdens het Economisch Wereldforum

Op 20 januari 2022 sprak Ursula von der Leyen voorzitter van de Europese Commissie tijdens het Economisch Wereldforum in Brussel via een videoverbinding:

"Controle tegen levering".  'Dames en Heren,

Sinds het begin van de pandemie is er een vraag blijven hangen: Zijn onze democratieën sterk en snel genoeg om de ongelooflijke uitdaging van COVID-19 aan te gaan? Kunnen de democratieën het aan? Ik twijfel er niet aan. De pandemie heeft niet alleen aangetoond dat onze democratieën in staat zijn op te treden, maar ook dat democratieën de machtigste, de veerkrachtigste en de duurzaamste regeringsvorm zijn. Wij hebben COVID-19 nog niet overwonnen, maar als wij op weg zijn om eindelijk een einde te maken aan deze pandemie, dan is dat omdat wij beschikken over mRNA-vaccins die door Europese wetenschappers zijn ontwikkeld. Het is dankzij onze waarden dat deze wetenschappelijke doorbraken mogelijk zijn geweest.

Waarden, zoals vrijheid van onderzoek, vrijheid van wetenschap, en onafhankelijke keuzes voor investeerders. Dit alles betekent dat we vandaag veel beter zijn toegerust om dit virus te bestrijden dan twee jaar geleden. Europa heeft in totaal meer dan 1,2 miljard doses vaccins aan zijn burgers geleverd. Meer dan 80% van de volwassenen in Europa is dubbel gevaccineerd. Maar wat nog belangrijker is: wij zijn de enige regio ter wereld die is doorgegaan met exporteren of doneren aan andere landen. Vanaf het begin, en gedurende de hele pandemie. In totaal zijn 1,6 miljard in Europa gemaakte doses aan 150 landen geleverd. En nu de industrie in Europa elke maand meer dan 300 miljoen doses vaccin produceert, zullen er nog meer volgen. Dit toont aan dat we erop kunnen vertrouwen dat de democratie haar beloften waarmaakt.

En dit woord "vertrouwen" is altijd een rode draad geweest door alle edities van het Wereld Economisch Forum. Davos heeft altijd in het teken gestaan van het opbouwen van vertrouwen tussen leiders en, wat nog belangrijker is, het verdienen van het vertrouwen van toekomstige generaties, met verantwoordelijk leiderschap. Maar dit jaar, als nooit tevoren, is vertrouwen de meest waardevolle valuta wanneer we spreken over de "toestand van de wereld". Vertrouwen in wetenschap en vaccins kan een verschil maken tussen leven en dood. Vertrouwen tussen landen kan het evenwicht in internationale aangelegenheden doen kantelen in de richting van samenwerking in plaats van conflict. Vertrouwen in goed functionerende samenlevingen die gebaseerd zijn op de rechtsstaat kan leiden tot meer particuliere langetermijninvesteringen, waardoor deze samenlevingen een voorsprong hebben op hun concurrenten. En dit vertrouwen is ook essentieel voor alle belangrijke ambities van Europa. Vertrouwen is essentieel voor burgers om de groene en digitale transformatie te omarmen of om jonge talenten aan te trekken. Het punt is dat het herstel - of het nu in Europa of wereldwijd is - alleen kan worden gebouwd op vertrouwen. En dat is waar ik het vandaag over wil hebben.

Tijdens de economische en financiële crisis, een decennium geleden, hebben de lidstaten het Europese niveau niet belast met het vinden van een Europese oplossing. Het resultaat waren intergouvernementele oplossingen met diepe verdeeldheid tussen de lidstaten. Maar deze keer, met de economische crisis van de pandemie, vertrouwden de 27 lidstaten het Europese niveau. Zij steunden de Europese Commissie om kapitaal op de markt aan te trekken en te investeren - vooral in onze twee prioriteiten: de Europese Green Deal en digitalisering. Dit is NextGenerationEU, ons herstelprogramma van 800 miljard euro. NextGenerationEU omvat verreweg het grootste groene obligatieprogramma ooit. Wij zullen bijna 40% van NextGenerationEU in groene projecten investeren. Dat is tot 300 miljard euro. Tot dusver zijn alle obligaties die wij hebben uitgegeven om deze investeringen te financieren, zwaar overtekend. En meer dan een derde van onze obligaties is gekocht door investeerders van buiten de Europese Unie. Dit is een duidelijk teken van vertrouwen van de rest van de wereld in Europa.

(Foto © EU/Christophe Licoppe - 2021)

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. Zij is een Duitse politicus (CDU) en sinds 17 december 2013 was minister van Defensie in de kabinetten Merkel III en Merkel IV en sinds november 2010 plaatsvervangend federaal voorzitter van de CDU. In juli 2019 werd zij door de Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders voorgedragen voor de functie van voorzitter van de Europese Commissie

Toch moeten we meer doen. Overheidsinvesteringen zullen geen wonderen verrichten tenzij zij gepaard gaan met krachtige particuliere investeringen. Europa alleen al zal 360 miljard euro extra moeten investeren om zijn energiesysteem om te vormen - elk jaar opnieuw. Dat is een duizelingwekkend bedrag, maar het ligt volledig binnen ons bereik, maar de particuliere sector moet meedoen en regeringen moeten de voorwaarden scheppen om dit mogelijk te maken. En dat is wat wij steen voor steen tot stand hebben gebracht. We hebben nu de allereerste Europese klimaatwet, die ervoor zorgt dat onze klimaatdoelstellingen niet alleen een ambitie zijn, maar ook een wettelijke verplichting. We hebben nu een gedetailleerd rechtskader voorgesteld om ervoor te zorgen dat we onze emissies tegen 2030 met ten minste 55% kunnen terugdringen. Dit is onze routekaart voor het volgende decennium. Dit biedt investeerders zekerheid en vertrouwen dat, als zij hun geld in schone en klimaatvriendelijke projecten steken, zij erop kunnen vertrouwen dat de beleidsmakers koers zullen houden.

Of neem de cruciale sector van de halfgeleiders. De vraag naar deze producten rijst de pan uit. Vandaag zitten er microchips, niet alleen in onze pc's en smartphones, maar ook in onze auto's, in het verwarmingssysteem van onze huizen, in onze ziekenhuizen, in levensreddende ventilatoren. Er is geen digitaal zonder chips. En de Europese behoefte aan chips zal in het komende decennium verdubbelen. Daarom moeten we het Europese spel op het gebied van de ontwikkeling, de productie en het gebruik van deze sleuteltechnologie radicaal opvoeren.

Europa is sterk op sommige specifieke gebieden, zoals het ontwerp van componenten voor vermogenselektronica of chips voor de automobielindustrie en de verwerkende industrie. Europa is 's werelds centrum voor halfgeleideronderzoek. En Europa is ook zeer goed gepositioneerd wat betreft de materialen en apparatuur die nodig zijn om grote chipfabrieken te runnen. Maar het aandeel van Europa in de wereldmarkt voor halfgeleiders bedraagt slechts 10% en vandaag komt het grootste deel van onze bevoorrading van een handvol producenten buiten Europa. Dit is een afhankelijkheid en onzekerheid die we ons gewoon niet kunnen veroorloven. Tegen 2030 moet 20% van de wereldproductie van microchips in Europa plaatsvinden. Vergeet niet dat de wereldproductie zelf zal verdubbelen. Dit betekent een verviervoudiging van de huidige Europese productie. We hebben geen tijd te verliezen. Daarom kan ik aankondigen dat wij begin februari onze European Chips Act zullen voorstellen. Die zal ons helpen om op vijf gebieden vooruitgang te boeken. Ten eerste zullen wij onze onderzoeks- en innovatiecapaciteit van wereldklasse in Europa versterken. Ten tweede zullen we ons richten op het verzekeren van Europees leiderschap op het gebied van ontwerp en productie. Ten derde zullen wij onze staatssteunregels verder aanpassen onder een reeks strikte voorwaarden. Dit zal overheidssteun mogelijk maken voor Europese productiefaciliteiten van "topklasse" die heel Europa ten goede komen. Ten vierde zullen wij ons instrumentarium om te anticiperen en te reageren op tekorten en crises in deze sector verbeteren om onze voorzieningszekerheid te versterken. En ten vijfde zullen we kleinere, innovatieve bedrijven helpen om toegang te krijgen tot geavanceerde vaardigheden, industriële partners en aandelenfinanciering. Ik wil duidelijk zijn: Europa zal zich altijd inzetten om de wereldmarkten open en verbonden te houden. Dat is in het belang van de wereld, en in ons eigen belang. Maar we moeten wel de knelpunten aanpakken die onze eigen groei afremmen. Dit zal ons helpen een sterke speler te worden, niet alleen in enkele niches, maar in de hele waardeketen. Tot slot zullen wij diversificatie onder gelijkgestemde partners bevorderen. Wij zullen evenwichtiger onderlinge afhankelijkheden creëren. En we zullen toeleveringsketens opbouwen die we kunnen vertrouwen door enkele faalpunten te vermijden.

Het punt is dat er altijd momenten zullen zijn waarop we bredere kwesties in onze economieën moeten aanpakken. En de huidige wereldwijde energiedruk is daar een goed voorbeeld van. Binnenkort is het 50 jaar geleden dat de oliecrisis in de jaren zeventig uitbrak. Sommigen van ons zullen zich de impact van de crisis op onze economie maar ook op ons leven nog levendig herinneren. Sommige landen verboden het rijden op zondag of stelden lagere snelheidsbeperkingen in op de snelwegen. Andere rantsoeneerden de benzine of lieten de mensen slechts één kamer in huis verwarmen. En velen van u kennen de discussies die het veroorzaakte over de grenzen van de groei. De wereld is nu anders en parallellen lijken soms wat vaag, maar er is een waarschuwend verhaal voor ons nu we geconfronteerd worden met de huidige gascrisis en we onze eigen debatten voeren over de grenzen van de groei van fossiele brandstoffen. Destijds was onze reactie niet om te kijken naar alternatieve energiebronnen, maar eerder om te kijken naar alternatieve productiebronnen. Olie-exploratie verspreidde zich ver en wijd - van Alaska tot Siberië of van de Kaspische Zee tot de Kaukasus. Het goede nieuws is dat we vandaag veel meer opties tot onze beschikking hebben dan toen. Destijds werd wereldwijd minder dan 1% van de elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare bronnen. Vandaag is dat cijfer gestegen tot bijna een derde. Vandaag weten we veel meer over de klimaatvereisten. En vandaag beschikken we over de technologieën die nodig zijn om de overgang te maken van een systeem van fossiele brandstoffen naar een systeem van schone energie. Op korte termijn moeten we de zeer reële gevolgen van deze gascrisis voor huishoudens en bedrijven aanpakken. Mijn Commissie heeft een reeks maatregelen voorgesteld die de lidstaten gebruiken om het effect van de prijsstijgingen snel te verzachten. Maar in wezen moet de huidige gascrisis dienen om de overgang naar schone energie te versnellen. Zij moet de impuls geven die we nodig hebben om onze energiemarkt verder te integreren.



En we moeten ervoor zorgen dat er geen energie-eilanden of -regio's in Europa zijn die van ons netwerk zijn afgesneden. We werken aan al deze punten - maar het belangrijkste is dat we deze noodzakelijke overgang zorgvuldig beheren. En dit komt terug op deze centrale kwestie van vertrouwen. Want de mensen moeten erop vertrouwen dat de overgang de meest kwetsbaren zal ondersteunen. Bedrijven moeten erop vertrouwen dat de overgang hun concurrentievermogen zal verbeteren. En investeerders moeten erop vertrouwen dat we op koers blijven als er hobbels op de weg zijn. Er zal nooit een lineaire overgang zijn van een op fossiele brandstoffen gebaseerd systeem naar een systeem van schone energie. Daar moeten we eerlijk over zijn. Maar de richting is duidelijk - en dat geldt ook voor onze inzet. In onze reactie op deze gascrisis zullen we ons concentreren op de bescherming van de zwaarst getroffenen, zullen we de overgang versnellen en zullen we ervoor zorgen dat we de betrouwbare leveranciers hebben die we nodig hebben.

Dit brengt mij bij mijn laatste punt, namelijk vertrouwen in de internationale arena. Op dit ogenblik heeft de wereld evenveel behoefte aan vertrouwen in de democratie als aan vertrouwen tussen democratieën. Want tragisch genoeg worden wij opnieuw geconfronteerd met de inmenging van sommige mogendheden in de aangelegenheden van hun buren. Wij zullen niet terugkeren naar de oude logica van concurrentie en invloedssferen, waarbij hele landen werden behandeld als bezittingen of achtertuinen. Wij hebben intensieve dagen van diplomatie in verschillende formaten, met en zonder Rusland. Rusland heeft zijn voorstellen gedaan. Wij hebben onze voorstellen gedaan. En het is goed dat wij de dialoog aangaan. Maar wij aanvaarden geen Russische pogingen om Europa in invloedssferen te verdelen. Voor ons blijven de fundamentele beginselen die ten grondslag liggen aan de Europese veiligheid geldig in de Slotakte van Helsinki en het Handvest van Parijs, die beide door Rusland zijn ondertekend. En wij bevestigen opnieuw onze solidariteit met Oekraïne en onze Europese partners die door Rusland worden bedreigd.

En natuurlijk blijven wij achter het fundamentele beginsel staan dat Oekraïne vrij is om als soevereine staat te beslissen. Voor alle duidelijkheid: wij willen deze dialoog; wij willen dat conflicten worden opgelost in de organen die voor dit doel zijn opgericht. Maar als de situatie verslechtert, als er verdere aanvallen op de territoriale integriteit van Oekraïne plaatsvinden, zullen wij reageren met massale economische en financiële sancties. De transatlantische gemeenschap staat hier pal voor. De EU is verreweg de grootste handelspartner van Rusland en verreweg de grootste investeerder. En ja, deze handelsrelatie is belangrijk voor ons, maar ze is veel belangrijker voor Rusland. We hopen dat er geen aanval komt, maar als dat wel gebeurt, zijn we voorbereid. En wat ik wil dat we nooit vergeten is het volgende: Rusland en Europa delen geografie, cultuur en geschiedenis. We willen ook een gemeenschappelijke toekomst. Onze moeilijkheden liggen niet bij Rusland, noch bij zijn bevolking. Onze moeilijkheden liggen bij het gevaarlijke beleid van het Kremlin. Het is het opnieuw vertonen van vertrouwde patronen van autocratisch gedrag dat de oude waarheid onderstreept: waar vertrouwen ontbreekt, kunnen geweld en dwang het niet vervangen.

De aanpak van Europa is totaal verschillend. Wij geloven dat vertrouwen en zekerheid duurzamer zijn dan controle en dwang. Het is de aantrekkingskracht van onze liberale democratieën die de autocraten vrezen - ons economisch succes, onze burgerlijke vrijheden, en de vrijheid van meningsuiting en van ideeën. Wij moeten opstaan om deze meest waardevolle schatten van onze democratieën te verdedigen.

Nogmaals, bedankt dat ik mocht komen. Ik beantwoord graag uw vragen.'