Tentoonstelling van Tjalf Sparnaay The Bigger Picture in Museum JAN

Met de jubileumtentoonstelling 'The Bigger Picture' viert Museum JAN in Amstelveen de 70de verjaardag van beeldend kunstenaar Tjalf Sparnaay tussen 16.02.2024 t/m 16.06.2024. Ruim 60 werken uit verschillende museale en particuliere collecties geven een bijzonder overzicht van zijn oeuvre: van zijn eerste illustraties voor ansichtkaarten tot zijn laatste foodpainting WasteScape dat voor het eerst wordt geëxposeerd voor publiek.

Sparnaay, internationaal bekend door en geroemd om zijn iconische olieverfschilderijen van gebakken eieren en platgetrapte colablikjes, etaleert in Museum JAN de grootsheid van het kleine. Met zijn hyperrealistische stijl betovert hij de beschouwer, die direct gelooft in de kracht van zijn verbeelding. Maar Sparnaay toont ook dat in de fotografische, objectieve benadering van zijn onderwerpen wel degelijk een persoonlijke bezieling zit.

Tjalf Sparnaay. Als je voor een doek van Tjalf Sparnaay (Haarlem 1954) staat, gebeurt er iets met je. Het beeld dat je ziet, blijft je bij. En dat is precies waar het hem om te doen is: “Ik ben een plaatjesmaker. Ik wil een plaatje maken dat raakt. Maar het gaat mij ook om het grotere geheel, om the bigger picture” Sparnaay wil dat je verder kijkt dan je ziet. Hij doet je beseffen dat je de dingen om je heen ook op een andere manier kunt bekijken. Zijn werk is meer dan het klakkeloos nabootsen van de werkelijkheid; Sparnaay geeft je juist een dieper inzicht in de wereld om je heen. Tegelijkertijd schildert hij zoals hij zelf is: “Een schilderij moet een vorm van lichtheid krijgen. Je zou er mijn blijheid in kunnen lezen.”

Humor, optimisme en positiviteit, het zit allemaal in zijn voorstellingen. Op zijn beurt stemt het hem weer vrolijk dat anderen blij worden van wat hij maakt. Zijn voorstellingen van patat, ketchupflessen, broodjes hamburger, Barbiepoppen, gebakken eitjes en knikkers worden veelvuldig geëxposeerd in binnen- en buitenland en zijn opgenomen in diverse museale en particuliere verzamelingen. In 2021 werd Sparnaay uitgeroepen tot Briljanten Kunstenaar van het jaar.

De schoonheid van alledag. Hij is de schilder van het gewone, het alledaagse, van zaken die je herkent omdat je je er dagelijks mee omgeeft maar die door hun isolement en hun plaatsing in een schilderij totaal op zichzelf staan. “Het gaat mij om de verbazing”, zo zegt Sparnaay. “Ik wil mensen iets ontlokken en dat gaat meestal over hun eigen context die ze dachten te kennen. Maar dat is niet zo. Ik geef ze een ander plaatje, een andere kijk op hun eigen visuele universum.” Sparnaay zoekt beelden die nog nooit geschilderd zijn.

Zo gaf hij in 1998 de binnenkant van zijn eigen vaatwasser weer, getriggerd als hij was door de weerkaatsing van het zonlicht op de vaat. Een herkenbare en vanzelfsprekende voorstelling, maar qua thematiek en stijl volledig nieuw binnen de Nederlandse schilderkunst. Sparnaay werd geïnspireerd door Rembrandt en Vermeer, door het magisch realisme van Carel Willink en het Amerikaanse fotorealisme, ook wel hyperrealisme genoemd, van onder andere Ralph Goings, Charles Bell en Richard Estes. Hij maakte zich hun stijl zelf eigen en ontwikkelde het - door hemzelf benoemde -megarealisme, waarbij hij de werkelijkheid met meer dan fotografische precisie weergeeft, isoleert en (extreem) uitvergroot.

Schijn bedriegt. Sparnaay beschouwt zichzelf als een illusionist. Hij weet de beschouwer met verf op doek te laten denken een hamburger te zien en doet je geloven in de perfectie van het imperfecte. Schoonheid vindt hij het allerbelangrijkste, dus schildert hij het broodje met vlees op zijn allerbest, tot in het kleinste detail, waarbij je de hamburger zelfs meent te ruiken en te proeven en je wel dichterbij het schilderij moet komen om jezelf te overtuigen dat het niet echt is wat je ziet.

Hoewel Sparnaays werken neutraal en objectief ogen, zijn ze doordrongen van persoonlijke emotie. “Ik geef een hamburger bezieling. Eerst heb ik dat beeld in mijn hoofd en daarna komt het er uit, door mijn vingers, door de verf, op het doek. Dan is het helemaal door mij heen geweest. Onderweg raakt het iets, neemt dat onderwerp iets van mij mee. Dat is de bezieling die jij uiteindelijk voelt.”

Van ansichtkaart tot afvalzak. In zijn overzichtstentoonstelling in Museum JAN blikt Sparnaay terug op 40 jaar beeldmaken. Het is een rondgang langs vroege illustraties voor ansichtkaarten via schilderijen van verstilde landschappen met klassieke gebouwen naar moderne stadsgezichten en natuurlijk de bekende megarealistische stillevens. Ook te zien zijn recente schilderijen met geëngageerde voorstellingen die reageren op de hedendaagse beeldcultuur en sociale media.

Het gigantische olieverfdoek WasteScape -waarin een minutieus geschilderde halftransparante pedaalemmerzak met keukenafval Sparnaays aanklacht tegen de hedendaagse wegwerpmaatschappij symboliseert - wordt voor het eerst aan het publiek getoond maar is misschien wel zijn allerlaatste foodpainting. De kunstenaar hoopt dat dit retrospectief hem meer inzicht zal geven, niet zozeer in wat er al is, maar juist in wat nog gaat komen. Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus (Waanders Uitgevers) waarin Sparnaay zelf uitgebreid aan het woord komt. Niet eerder vertelde hij zo uitvoerig over zijn weg naar de kunsten en deelde hij zo openhartig zijn gedachten over zijn werk. Een korte nieuwe film maakt Sparnaays jubileum in Museum JAN compleet. Adres: Dorpsstraat 50 1182 JE Amstelveen +31 (0)20 64157 54 [email protected]  www.museumjan.nl